Wilgoć w piwnicy? Skuteczne sposoby na pozbycie się problemu

Czy piwnica w Twoim domu przypomina raczej wilgotny bunkier niż funkcjonalną przestrzeń? Zastanawiasz się, czy ignorowanie wszechobecnej wilgoci to dobra strategia, czy może lepiej stawić jej czoła? Jakie fundamentalne błędy przychodzą nam do głowy, gdy myślimy o walce z tym nieproszonym gościem? Czy konieczne jest gruntowne remontowanie, czy może istnieją prostsze rozwiązania, które przywrócą komfort? Poznajmy tajniki pozbywania się wilgoci z piwnicy – odpowiedzi znajdziesz poniżej.

Analiza danych jasno wskazuje, że wilgoć w piwnicy to problem wielowymiarowy, a jego źródła mogą być zróżnicowane. Podstawowym dylematem jest zazwyczaj rozróżnienie między wilgocią pochodzącą z kondensacji a tą wynikającą z fizycznego przenikania wody z gruntu. Jak widać w tabeli, potencjalne koszty naprawy mogą się diametralnie różnić, od kilkuset złotych za usprawnienie wentylacji po kilka tysięcy za zastosowanie profesjonalnej izolacji przeciwwilgociowej. Czasochłonność prac również jest zmienna – od prostych działań, które można wykonać w jeden lub dwa dni, po bardziej skomplikowane operacje wymagające tygodnia lub więcej pracy. Zrozumienie pochodzenia wilgoci jest kluczowe dla skutecznego i ekonomicznego rozwiązania problemu. Ignorowanie tych sygnałów może prowadzić do poważniejszych konsekwencji, zarówno dla stanu technicznego budynku, jak i dla zdrowia domowników, stąd potrzeba dogłębnego zrozumienia tematu.

Skąd bierze się wilgoć w piwnicy?

Wilgoć w piwnicy nie jest kaprysem natury, a zazwyczaj wynikiem konkretnych procesów fizycznych, które nieustannie działają na nasz budynek. Najczęściej spotykaną przyczyną jest kondensacja pary wodnej, ten sam mechanizm, który powoduje „pocenie się” zimnej szklanki w ciepły dzień. W przypadku piwnic, ciepłe i wilgotne powietrze z wnętrza domu napotyka na zimne powierzchnie ścian i stropów, które mają temperaturę niższą od punktu rosy. W efekcie nadmiar pary wodnej skrapla się, tworząc krople wody. Bez odpowiedniej wentylacji ta wilgoć pozostaje uwięziona, stając się idealnym środowiskiem dla rozwoju pleśni i grzybów.

Innym, równie istotnym źródłem problemów jest przesiąkanie wody z gruntu. Budynki, szczególnie te starsze, mogą mieć niedostateczną lub uszkodzoną izolację przeciwwilgociową wokół fundamentów. Woda deszczowa lub gruntowa, napierając na ściany piwniczne, może przenikać przez beton lub cegłę, szczególnie w miejscach pęknięć lub styków. Ten proces, znany jako podciąganie kapilarne, może również występować od spodu piwnicy, gdy wilgoć z gruntu wędruje w górę przez materiały budowlane.

Nie można zapominać o nieszczelnościach instalacji wodno-kanalizacyjnych. Czasem drobny przeciek z rury czy zawilgocony kanał mogą stopniowo nasycać ściany i podłogę piwnicy wilgocią. Nawet pozornie niewielka nieszczelność, działająca przez długi czas, może doprowadzić do poważnychproblemów z wilgocią, które są trudne do zlokalizowania i usunięcia. To jak syczący kran w kuchni – początkowo ignorowany, ale z czasem generujący znacznie większe rachunki za wodę i potencjalne szkody.

Warto również pamiętać o czynnikach zewnętrznych, takich jak wysoki poziom wód gruntowych w okresie deszczowym czy niewłaściwe odprowadzanie wody deszczowej z dachu i terenu wokół domu. Brak odpowiednich systemów drenażowych lub źle zaprojektowany spadek terenu mogą kierować wodę prosto w stronę fundamentów, zwiększając ryzyko przesiąkania. Nawet idealna izolacja może zawieść, jeśli woda systematycznie gromadzi się u podstawy ścian.

Obserwacja i lokalizacja źródła wilgoci

Pierwszym, fundamentalnym krokiem w walce z wilgocią jest jej precyzyjna lokalizacja. Zanim sięgniemy po młotek czy wiadro farby, musimy zrozumieć, skąd dokładnie problem się bierze. A często jest to historia niczym z kryminału, gdzie każdy ślad ma znaczenie. Zaczynamy od wizualnej inspekcji: szukamy charakterystycznych śladów. Plamy, wykwity solne, odpadający tynk, a przede wszystkim — świecące krople wody lub ślady zacieków, to nasi główni podejrzani. Zwracajmy uwagę na wszystkie ściany i podłogę, zarówno te zewnętrzne, jak i wewnętrzne.

Często wilgoć objawia się nie tylko na powierzchni, ale również wewnątrz przegród budowlanych. Możemy skorzystać z prostych narzędzi, takich jak miernik wilgotności. Ten niepozorny przyrząd mówi nam więcej niż tysiąc słów, wskazując miejsca, gdzie poziom wilgotności jest podwyższony. Precyzyjne określenie źródła wilgoci jest kluczowe dla wyboru odpowiedniej metody naprawy. Zużycie kilku minut na tę analizę może oszczędzić nam tysięcy złotych i mnóstwo frustracji związanej z nieskutecznymi działaniami.

Porozmawiajmy o typowych lokalizacjach „akcji” wilgoci. Najczęściej problem dotyczy ścian zewnętrznych stykających się z gruntem, ale równie często można ją znaleźć w narożnikach pomieszczeń, w pobliżu okien piwnicznych, a także w miejscach, gdzie instalacje wodne przechodzą przez ściany lub podłogę. Zastanówmy się, czy problem nasila się po intensywnych opadach deszczu, czy może jest stały? To kolejne wskazówki, które pomogą nam zawęzić krąg poszukiwań. Czasem winowajcą jest tylko jeden konkretny punkt, jak niemiły sąsiad, który zawsze przeszkadza.

Warto również zwrócić uwagę na system wentylacyjny. Jeśli jest on niewydolny, zatkany lub po prostu go nie ma, to powietrze w piwnicy staje się „ciężkie” i wilgotne, co sprzyja kondensacji. Sprawdźmy, czy kratki wentylacyjne są drożne i czy w ogóle funkcjonalne. Czasami wystarczy je oczyścić lub zamontować proste nawiewniki, aby znacząco poprawić sytuację. To trochę jak otwarcie okna w dusznym pokoju – od razu robi się lżej.

Osuszanie ścian piwnicy

Gdy już zidentyfikujemy śmiertelnego wroga, czas go pokonać. Osuszanie ścian piwnicy to etap, który wymaga konkretnych działań, a nie mglistych obietnic. Jeśli przyczyną wilgoci jest kondensacja, kluczowe będzie zapewnienie odpowiedniej wymiany powietrza. Ale jeśli problemem jest przesączanie wody z gruntu, potrzebne będą bardziej zaawansowane metody. Jedną z nich jest iniekcja preparatami uszczelniającymi, która tworzy barierę przeciwwilgociową wewnątrz ściany, zatrzymując wodę. Proces ten polega na wierceniu otworów w ścianie i wstrzykiwaniu specjalnych substancji, które penetrują materiał i zamykają pory.

Innym skutecznym rozwiązaniem jest mechaniczne odwodnienie. W przypadku podciągania kapilarnego, gdy woda wznosi się w murze od fundamentów, jednym z bardziej radykalnych, ale sprawdzonych sposobów jest przecięcie muru i wbudowanie w jego miejsce poziomej bariery izolacyjnej. Jest to zabieg inwazyjny, wymagający wprawnego rzemieślnika, ale gwarantuje długoterminowe rozwiązanie problemu. Czasem musimy jak w dobrym filmie akcji — odciąć dopływ zasilania, żeby wygrać.

Jeśli ściany są już zawilgocone i zaczynają się łuszczyć, konieczne może być usunięcie starego, zawilgoconego tynku. Po odsłonięciu cegieł lub betonu, najlepiej zastosować specjalne tynki renowacyjne paroprzepuszczalne, które pozwalają na odparowanie pozostałej wilgoci, a jednocześnie chronią przed solami zawartymi w wodzie. Są to materiały, które "oddychają", pomagając ścianie zdrowieć. Nowy tynk powinien być odpowiednio przygotowany, aby nie stanowił kolejnego problemu.

W niektórych przypadkach, gdy wilgoć jest powierzchowna i wynika głównie z kondensacji, można zastosować specjalne farby antykondensacyjne. Działają one jak cienka warstwa izolacji termicznej, podnosząc temperaturę powierzchni ściany i utrudniając skraplanie się pary wodnej. To rozwiązanie jest stosunkowo proste i niedrogie, ale należy pamiętać, że nie poradzi sobie z problemem przesiąkania wody z zewnątrz.

Osuszanie podłogi w piwnicy

Podobnie jak w przypadku ścian, wilgotna podłoga w piwnicy to zwiastun poważniejszych kłopotów. Kluczem do sukcesu jest zrozumienie natury tego zjawiska, które może mieć kilka przyczyn. Najczęściej wilgoć na podłodze wynika z podciągania kapilarnego – wody gruntowej, która niczym chciwy sąsiad wchodzi przez fundamenty, wędruje w górę i pojawia się na posadzce. Czasami jednak przyczyną mogą być nieszczelne izolacje pod posadzką lub niewłaściwie wykonane połączenia z pionowymi ścianami piwnicy.

Jeśli wilgoć na podłodze jest powierzchowna i pojawia się głównie po deszczach, warto sprawdzić stan odwodnienia terenu wokół domu oraz jakość izolacji poziomej fundamentów. Jeśli te elementy są wadliwe, to właśnie tam należy szukać źródła problemu. W bardziej zaawansowanych przypadkach może być konieczne wykonanie dodatkowej izolacji poziomej, na przykład poprzez wstrzyknięcie specjalnych preparatów w betonową płytę fundamentową, co stworzy barierę wodochronną.

Co jeśli problemem jest podłoga wewnętrzna, na przykład z betonu lub płytek? W przypadku betonu, który sam w sobie może być porowaty, kluczowe jest jego odpowiednie zabezpieczenie. Można zastosować specjalne membrany hydroizolacyjne przed położeniem docelowej posadzki, na przykład płytek ceramicznych lub winylowych. Ważne jest, aby materiały te były odporne na chemikalia i wilgoć, a połączenia między nimi oraz ze ścianami były starannie uszczelnione.

W sytuacji, gdy wilgotna podłoga jest wynikiem podnoszenia się wód gruntowych, konieczne może być zainstalowanie systemu drenażowego wokół piwnicy, który będzie odprowadzał nadmiar wody z dala od fundamentów. Jest to rozwiązanie bardziej skomplikowane i kosztowne, ale w skrajnych przypadkach może być jedynym skutecznym sposobem na zapewnienie suchości podłogi w piwnicy. Czasem musimy zainwestować w „system odwadniania życia”, aby zapobiec zalaniu.

Wentylacja piwnicy – klucz do suchości

Wyobraźmy sobie piwnicę jako płuca domu – jeśli są zatkane, całe ciało cierpi. Efektywna wentylacja to absolutny fundament walki z wilgocią, zwłaszcza tą wynikającą z kondensacji. Bez odpowiedniego obiegu powietrza, para wodna nie ma dokąd uciec, gromadząc się na zimnych powierzchniach i tworząc idealne warunki do rozwoju pleśni. Najprostszym i często bardzo skutecznym rozwiązaniem jest zapewnienie wentylacji grawitacyjnej, czyli naturalnego przepływu powietrza.

System wentylacyjny najczęściej opiera się o dwa kluczowe elementy: nawiewniki i wywiewniki. Nawiewniki, zazwyczaj umieszczane nisko, pozwalają na napływ świeżego, suchego powietrza z zewnątrz. Z kolei wywiewniki, umieszczane wysoko, odprowadzają zużyte, wilgotne powietrze na zewnątrz. W piwnicy rolę tę często pełnią kratki wentylacyjne w ścianach lub specjalne kanały wentylacyjne wyprowadzone ponad dach. Regularne sprawdzanie drożności tych elementów jest równie ważne, jak samo ich istnienie.

Jeśli piwnica ma tylko jeden otwór wentylacyjny, lub jest on niewystarczający, warto rozważyć montaż drugiego, po przeciwnej stronie pomieszczenia. Taki zabieg stworzy „przeciąg”, który znacząco poprawi cyrkulację powietrza. Pamiętajmy, że im większa piwnica, tym więcej pracy dla systemu wentylacyjnego, a co za tym idzie – wymagana większa ilość punktów nawiewnych i wywiewnych. To jak zwiększenie liczby płuc.

W niektórych przypadkach, zwłaszcza gdy piwnica jest wykorzystywana jako pomieszczenie mieszkalne lub warsztat, tradycyjna wentylacja grawitacyjna może okazać się niewystarczająca. Wówczas można zastosować wentylację mechaniczną, na przykład z użyciem wentylatorów. Wentylator wyciągowy, podłączony do kanału wentylacyjnego, aktywnie usuwa wilgotne powietrze, a wentylator nawiewny dostarcza świeże. To już wyższa szkoła jazdy, ale może być kluczowa w trudnych przypadkach.

Izolacja przeciwwilgociowa piwnicy

Gdy problem z wilgocią wykracza poza zwykłą kondensację i wiąże się z przenikaniem wody z gruntu, na pierwszy plan wysuwa się izolacja przeciwwilgociowa. To swoisty pancerz, który chroni fundamenty i ściany piwniczne przed niszczącym działaniem wilgoci z zewnątrz. Bez niej, nawet najlepiej działająca wentylacja niewiele zdziała, jeśli woda cały czas będzie wdzierać się przez ściany i podłogę.

Podstawą skutecznej izolacji jest uszczelnienie fundamentów. Najczęściej stosuje się do tego masy bitumiczne, membrany samoprzylepne lub specjalne systemy izolacji cementowej. Nakładane są one na zewnętrzną powierzchnię ścian piwnicznych przed zasypaniem wykopu. Kluczowe jest, aby izolacja była ciągła, bez żadnych przerw czy uszkodzeń, które mogłyby stanowić drogę dla wilgoci. To jak zbroja Rycerza – musi być kompletna.

Kolejnym ważnym elementem jest izolacja pozioma, która zapobiega podciąganiu kapilarnemu wilgoci z gruntu przez fundamenty do murów powyżej. Jeśli w domu nie została ona wykonana fabrycznie lub została uszkodzona, można ją wykonać metodą iniekcji chemicznych środków hydrofobowych w ścianę fundamentową. Tworzą one barierę blokującą przejście wody, zamykając pory w materiale budowlanym.

Nie można zapominać o odpowiednim drenażu. Nawet najlepsza izolacja może nie wystarczyć, jeśli woda gruntowa stale gromadzi się tuż przy fundamentach. Drenaż opaskowy, czyli system rur perforowanych otoczonych żwirem i geowłókniną, skutecznie odprowadza nadmiar wody z dala od ścian budynku, zmniejszając ciśnienie hydrostatyczne i chroniąc izolację przed uszkodzeniem. To system, który działa jak „odpływ życia” dla fundamentów.

Osuszacze powietrza do piwnicy

Kiedy inne metody napotykają trudności, a wilgoć uparcie powraca, pojawia się bohater ostatnich czasów – osuszacz powietrza. To urządzenie, które aktywnie usuwa nadmiar pary wodnej z powietrza, znacząco obniżając poziom wilgotności w pomieszczeniu. Jest to często ostatnia deska ratunku, gdy inne sposoby okazują się niewystarczające, ale może stać się też świetnym uzupełnieniem istniejącego systemu higieny piwnicy.

Działanie osuszaczy jest stosunkowo proste. Powietrze jest zasysane do urządzenia, gdzie przechodzi przez schłodzoną chłodnicę. Skraplająca się na niej para wodna trafia do zbiornika lub jest odprowadzana za pomocą wężyka. Następnie suche powietrze jest ponownie wprowadzane do pomieszczenia. Istnieją dwa główne typy osuszaczy: kondensacyjne i adsorpcyjne. Kondensacyjne są bardziej popularne i efektywne w temperaturach powyżej 15°C, podczas gdy adsorpcyjne radzą sobie lepiej w niższych temperaturach.

Wybierając osuszacz do piwnicy, należy zwrócić uwagę na kilka parametrów. Przede wszystkim na wydajność, czyli ilość wody, jaką urządzenie jest w stanie usunąć z powietrza w ciągu doby (wyrażoną w litrach). Ważna jest również powierzchnia, którą osuszacz jest w stanie obsłużyć, oraz poziom hałasu, jaki generuje. W przypadku piwnic, które zazwyczaj są mniej używane, mniejszy hałas może nie być priorytetem, ale warto o tym pamiętać.

Należy pamiętać, że osuszacz powietrza nie rozwiązuje problemu u jego podstawy, jeśli źródłem wilgoci jest nieszczelna izolacja lub zła wentylacja. Działa on objawowo, usuwając skutki, a nie przyczyny. Dlatego najlepiej stosować go jako rozwiązanie tymczasowe lub uzupełniające, równolegle z pracami mającymi na celu usunięcie źródła wilgoci. To trochę jak podawanie leków przeciwbólowych, zamiast leczenia choroby.

Naturalne metody na wilgoć w piwnicy

Nie wszyscy przepadają za inwazyjnymi metodami i chemicznymi środkami. Na szczęście istnieje szereg naturalnych metod na wilgoć w piwnicy, które mogą wesprzeć walkę z tym uciążliwym problemem, często działając długofalowo i ekologicznie. Jednym z najprostszych sposobów na ograniczenie wilgoci jest zwiększenie cyrkulacji powietrza. Otwieranie drzwi i okien piwnicznych w suche, wietrzne dni, gdy temperatura zewnętrzna jest niższa niż w piwnicy, może pomóc w wymianie wilgotnego powietrza na świeże.

Często zapominanym, a jakże skutecznym sposobem, jest zastosowanie materiałów higroskopijnych. Sól kamienna, soda oczyszczona czy nawet pochłaniacze wilgoci na bazie silikażelu mogą pomóc w absorpcji nadmiaru pary wodnej z powietrza. Rozsypane w miseczkach lub specjalnych pojemnikach, należy je regularnie wymieniać, gdy nasiąkną wilgocią. To ekologiczna i niedroga alternatywa dla elektrycznych osuszaczy.

Istnieją również pewne rośliny, które znane są ze swoich właściwości absorbujących wilgoć. Paprocie, skrzydłokwiaty czy bluszcz mogą pomóc w niewielkim stopniu, dodatkowo ozdabiając przestrzeń piwnicy. Trzeba jednak pamiętać, że ich skuteczność jest ograniczona i dotyczy raczej zapobiegania niewielkiej wilgotności, a nie radzenia sobie z poważnymi problemami z przesączaniem się wody.

Warto również zadbać o porządek i dostęp klasterów powietrza. Usuwanie starych, niepotrzebnych przedmiotów, które mogą gromadzić wilgoć, oraz regularne sprzątanie piwnicy, zapobiega zastojom powietrza i tworzeniu się ognisk pleśni. Im mniej kurzu i materii organicznej, tym trudniej pleśni o swoje siedlisko. To trochę jak z organizacją przestrzeni życiowej – porządek to podstawa zdrowia.

Profesjonalne osuszanie piwnicy

Kiedy domowe sposoby okazują się niewystarczające, a problem z wilgocią w piwnicy przerasta nasze możliwości, warto rozważyć zlecenie prac profesjonalnym osuszaczom piwnicy. Specjaliści dysponują wiedzą, doświadczeniem oraz odpowiednim sprzętem, aby skutecznie zdiagnozować przyczynę wilgoci i dobrać optymalne metody jej eliminacji. To inwestycja, która często zwraca się w postaci długoterminowego spokoju i ochrony budynku.

Pierwszym krokiem, jaki podejmie firma specjalistyczna, będzie szczegółowa analiza problemu. Obejmuje ona między innymi pomiar wilgotności”, lokalizację źródeł wilgoci i ocenę stanu technicznego izolacji przeciwwilgociowej. Na podstawie tych danych sporządzany jest szczegółowy plan działania, uwzględniający rodzaj i zakres niezbędnych prac. To jak konsultacja z lekarzem – najpierw diagnoza, potem leczenie.

Specjaliści mogą zaoferować szeroki zakres usług, od iniekcyjnego uszczelniania ścian, przez mechaniczne przecięcie murów i wprowadzenie izolacji poziomej, po profesjonalne osuszanie ścian i stropów za pomocą specjalistycznych osuszaczy przemysłowych. Czasem stosowane są również technologie takie jak elektroosmoza, polegająca na odwróceniu kierunku przepływu wilgoci w murach przy użyciu pola elektrycznego.

Decydując się na profesjonalne osuszanie, warto sprawdzić referencje firmy, zapoznać się z opiniami innych klientów i dokładnie przeanalizować przedstawioną ofertę. Ważne jest, aby wykonawca gwarantował nie tylko przeprowadzenie prac, ale również ich efektywność i trwałość. Profesjonalne podejście do problemu wilgoci to gwarancja długoterminowego rozwiązania, które pozwoli cieszyć się suchą i zdrową piwnicą.

Zapobieganie nawrotom wilgoci w piwnicy

Najlepszą walką z wilgocią w piwnicy jest taka, która zapobiega jej powrotowi. Po wykonaniu wszystkich niezbędnych prac naprawczych i osuszających, kluczowe staje się utrzymanie odpowiedniego poziomu wilgotności i regularna kontrola. To proces ciągły, niczym dbanie o zdrowy tryb życia – wymaga konsekwencji i uwagi.

Podstawą profilaktyki jest regularne sprawdzanie systemu wentylacyjnego. Upewnij się, że kratki wentylacyjne są zawsze drożne, a przepływ powietrza nie jest niczym utrudniony. Warto okresowo czyścić kanały wentylacyjne i w razie potrzeby rozważyć montaż wentylatorów, które zapewnią stałą i efektywną wymianę powietrza, szczególnie w okresach zwiększonej wilgotności.

Konieczne jest również dbanie o kondycję izolacji przeciwwilgociowej. Regularnie monitoruj stan ścian zewnętrznych piwnicy, zwracając uwagę na wszelkie pęknięcia, nieszczelności lub widoczne ślady wilgoci. Wczesne wykrycie potencjalnych problemów pozwoli na szybką interwencję, zanim sytuacja stanie się poważna.

Nie zapominaj o prawidłowym odprowadzaniu wody deszczowej z dachu i terenu wokół domu. Upewnij się, że rynny są czyste i sprawne, a spadki terenu kierują wodę od fundamentów. Warto również regularnie sprawdzać stan drenażu opaskowego, jeśli został wykonany. Te proste kroki pomogą zapobiec gromadzeniu się wody u podstawy ścian i tym samym zmniejszą ryzyko jej przenikania do wnętrza piwnicy. To jak stosowanie kremu z filtrem – ochrona przed przyszłymi uszkodzeniami.

• Jakie są najczęstsze przyczyny powstawania wilgoci w piwnicy?
  Najczęstszymi przyczynami wilgoci w piwnicy są podsiąkanie wody z gruntu przez nieszczelne ściany i fundamenty, awarie instalacji wodno-kanalizacyjnej, kondensacja pary wodnej na zimnych powierzchniach ścian w wyniku słabej wentylacji, a także zalania podczas intensywnych opadów deszczu lub roztopów śniegu.

• Jakie metody usuwania wilgoci z piwnicy są najskuteczniejsze?
  Skuteczne metody usuwania wilgoci z piwnicy obejmują przede wszystkim poprawę izolacji przeciwwilgociowej fundamentów, naprawę wszelkich pęknięć i nieszczelności w ścianach, montaż systemu drenażowego odprowadzającego wodę od budynku, a także zapewnienie odpowiedniej wentylacji piwnicy, np. poprzez montaż wyciągu mechanicznego lub systematyczne wietrzenie.

• Kiedy warto zastosować osuszacze powietrza do walki z wilgocią w piwnicy?
  Osuszacze powietrza są szczególnie polecane w okresach podwyższonej wilgotności powietrza lub gdy inne metody nie przynoszą wystarczającego efektu. Świetnie sprawdzają się jako uzupełnienie innych działań, pomagając szybko obniżyć poziom wilgoci i zapobiegając rozwojowi pleśni i grzybów.

• Jak samodzielnie poprawić wentylację w piwnicy, aby zredukować wilgoć?
  Samodzielnie można poprawić wentylację, zapewniając dopływ świeżego powietrza i usuwając powietrze wilgotne. Najprostszym sposobem jest regularne otwieranie okien i drzwi piwnicznych (jeśli istnieją), ale bardziej efektywne jest zainstalowanie nawiewnych kratek wentylacyjnych w jednych ścianach i wyciągowych w przeciwnych lub zamontowanie wentylatora wyciągowego.